Kan jij je nog herinneren dat je een puber was? Eindeloos chillen met je vrienden, dollen op school en je vooral heel hard losmaken van je ouders. Het is grappig dat alle ouders ooit puber zijn geweest en ze zich toch bijna niet meer kunnen voorstellen hoe deze levensfase voelde. ‘Ik voelde me al heel wat, maar kwam eigenlijk pas net kijken’, is een typische omschrijving die volwassenen gebruiken om hun puberteit te omschrijven. ‘Ik probeer mijn kinderen voor deze fouten te behoeden’, volgt daarna vaak. Maar is het maken van fouten en het anders doen dan je ouders niet juist de essentie van de puberteit? Het is goed om je te bedenken dat hoe je het ook doet als ouder; het is voor jouw puber waarschijnlijk nooit goed genoeg.

Mijn puber wil ’s avonds niet slapen

Het leek wel gisteren dat je jouw kleintje voor het eerst in je armen had. Klein, kwetsbaar en vol overgave in jouw armen: dat waren nog eens tijden. Langzaam maar zeker werd hij steeds groter, mondiger en dus ook bijdehanter. Tegen de tijd dat de puberteit echt is aangebroken zijn sommige kinderen zelfs ronduit onhandelbaar. Eén van de frustraties van menig ouder is het slaappatroon van hun tiener. ‘Mijn puber wil ’s avonds niet slapen en is ’s ochtends niet uit bed te branden’; een uitspraak die menig ouder van puberende kinderen zal herkennen. Maar hoe komt dat nou toch dat pubers steevast te laat naar bed gaan, welke functie heeft het, kan het kwaad en wat kun je er tegen doen? Wij leggen het je allemaal uit.

Waarom gaan pubers laat naar bed?

Uit diverse onderzoeken naar het slaapritme van pubers blijkt dat pubers er eigenlijk helemaal niks aan kunnen doen dat ze pas laat naar bed gaan. De biologische klok van pubers is anders afgesteld dan die van hun ouders en jongere broertjes en zusjes en het is dus bijna onmogelijk om van ze te verwachten dat ze vroeg slapen en ook vroeg weer opstaan.

Evolutionaire reden

Je zal je vast afvragen waarom dit zo is. En net als bij zoveel dingen in ons gedrag ligt ook hier een diep verankerde evolutionaire reden aan ten grondslag. Omdat de puberteit voor kinderen de periode is waarin ze loskomen van hun ouders en een eigen identiteit ontwikkelen, hebben ze ook daadwerkelijk tijd zonder hun ouders nodig. Al in de prehistorie waren de uren na zonsondergang (wanneer de kleine kinderen en volwassenen lagen te slapen), hét moment voor pubers om eropuit te gaan. Het zijn voor de puber heerlijke uren, waarin hij even kan doen waar hij op dat moment zin in heeft. Hierbij hoort uiteraard ook het maken van fouten (dronken van je fiets vallen bijvoorbeeld), maar deze zijn o zo leerzaam en belangrijk voor de ontwikkeling. In deze uren wordt jouw puber onafhankelijk, zelfstandig en op termijn hopelijk zelfs verstandig.

Vrijheid geven en afspraken maken

Moet je jouw puber dan maar zijn vrije gang laten gaan ’s avonds? Daarop is het antwoord simpel: nee. Pubers zijn misschien wel groot, goed gebekt en behoorlijk slim; bij bijna allemaal is de prefrontale cortex nog lang niet voldoende ontwikkelt. De prefrontale cortex is het deel in het brein dat verantwoordelijk is voor zaken als plannen, het nemen van besluiten en het reguleren van emoties. Eenvoudig gezegd betekent dit dat pubers de gevolgen van hun daden eigenlijk totaal nog niet kunnen overzien. Hun beslissingen zijn daarom niet altijd de meest verstandige. Geef je puber daarom zo veel mogelijk vrijheid, maar maak daarbinnen duidelijke afspraken. Bijvoorbeeld: hij mag in het weekend wel tot laat naar vrienden, maar pas nadat het huiswerk af is. Hierdoor is in ieder geval het schoolwerk op orde en komt hij hierdoor op maandag niet in de problemen.

Kortom: het is helemaal niet zo erg dat jouw puber ’s avonds wat later op bed ligt.

Afbeelding: Vladislav Muslakov on Unsplash