Hoeveel schermtijd hebben jouw kinderen? En hoeveel schermtijd heb jijzelf? “Ik?” hoor ik je denken…ja jij! Want onbewust (en toch ook wel erg bewust) zitten we allemaal veel te veel uren per dag met ons neus bovenop een scherm. Waar we ons vaak niet van bewust zijn, is dat het overmatig gebruik van telefoons, tablets, laptops e.d. ernstige en blijvende oogschade kan veroorzaken. Dit wil je niet voor jezelf, maar al helemaal niet voor je kinderen. Het Oogfonds deed hier onderzoek naar bij kinderen tussen de 5-12 jaar en de uitkomsten waren zorgwekkend. Ouders moeten zich een stuk bewuster gaan worden van de ernst van deze situatie. Het Oogfonds adviseert de 20-20-2 vuistregel. Wat houdt de 20-20-2 vuistregel in en hoe ga ik daarmee om?

Bijziendheid ligt op de loer

Bijziendheid, ook wel bekend als myopie, is een oogaandoening waarbij objecten dichtbij scherp te zien zijn, maar objecten op afstand wazig lijken. Misschien denk je dat het simpelweg dragen van een bril de oplossing is, maar het probleem gaat veel verder. Prof. Dr. Caroline Klaver aan het Erasmus MC en Radboudumc legt uit: “Kinderen brengen veel tijd door op schermen die binnen armlengte worden gehouden, wat de kans op bijziendheid aanzienlijk vergroot. Op latere leeftijd kan de bijziendheid tot ernstige oogaandoeningen leiden zoals glaucoom, myope maculadegeneratie en netvliesloslating. In een eigen studie hebben we net ontdekt dat 1 op de 2 jonge vrouwen (57%) van 25 jaar al myopie heeft ontwikkeld .” Dit betreft dus de generatie die vanaf jonge leeftijd in aanraking kwam met de eerste smartphones. Dit is een zeer verontrustende ontwikkeling.

Ernstige oogaandoeningen

Uit de resultaten van het onderzoek is naar voren gekomen dat bijna de helft van de 563 ondervraagde ouders niet op de hoogte is van de ernstige gevolgen op de ooggezondheid door bijziendheid. De andere helft is zich slechts bewust van oppervlakkige gevolgen, zoals slechter zicht of de noodzaak van een bril. Slechts een klein deel van deze ouders, minder dan 10%, is zich bewust van de ernstige oogaandoeningen die bijziendheid kunnen veroorzaken, en dat veel schermgebruik en te weinig buiten spelen hierbij grote boosdoeners zijn.

Opmerkelijke inzichten over dagelijks dichtbij-schermgebruik

Bij kinderen van 5 t/m 8 jaar brengt 43% dagelijks 60 minuten of meer door op een scherm, waarbij 27% tussen de 60 – 90 minuten. Voor de groep van 9 t/m 12 jaar is dit percentage zelfs 74%, met een verontrustende 26% die zelfs meer dan 2 uur per dag achter het scherm spendeert. Dit suggereert dat er na schooltijd weinig tijd overblijft voor andere activiteiten zoals buitenspelen. Steeds meer kinderen zullen in de toekomst dus te maken krijgen met blijvende oogschade.

Wat is de 20-20-2 vuistregel en hoe ga ik daarmee om?

Heb jij wel eens gehoord van de 20-20-2 regel? Minder dan één op de tien ouders kan een volledige omschrijving geven van wat deze regel precies inhoudt, terwijl een derde van de ouders aangeeft wel van de 20-20-2 regel gehoord te hebben. Het Oogfonds adviseert ouders om in ieder geval de 20-20-2 vuistregel te volgen: na elke 20 minuten dichtbij kijken (scherm of boek) moeten kinderen 20 seconden in de verte kijken en dagelijks minstens 2 uur buitenspelen. Ouders worden aangemoedigd om deze regel toe te passen door bijvoorbeeld de kindermodus met een timer op de tablet of smartphone in te stellen en door herinneringen te plaatsen, zoals een sticker met ’20-20-2’ van het Oogfonds op de apparaten.

Podcast OverZien: Myopie vanuit alle hoeken belicht

Om ouders te informeren over myopie, het gebruik van beeldschermen bij kinderen en hoe hier verstandig mee om te gaan, introduceert het Oogfonds de podcastserie ‘OverZien’. In deze serie van drie afleveringen komen kinderen, specialisten en ervaringsdeskundigen aan het woord. Orthoptist en onderzoeker dr. Jan Roelof Polling aan het Erasmus MC/Sophia Kinderziekenhuis maakt zich grote zorgen en geeft in de podcast onder meer aan: “Als een kind voor zijn tiende jaar bijziendheid ontwikkelt, wordt één op de vijf op latere leeftijd hoog bijziend. Van deze mensen (brilsterkte van min zes of hoger) wordt vervolgens één op de drie ernstig slechtziend of blind.”

De eerste podcast-aflevering is te beluisteren via Apple Podcasts , Spotify , het YouTube kanaal en de website van het Oogfonds. De tweede en derde aflevering volgen op 19 en 26 oktober.

Gezond schermgebruik

Naast de 20-20-10 vuistregel zijn er nog meer dingen die je kunt doen om gezond schermgebruik in te voeren bij jou thuis:

-Gebruik de kindermodus op de tablet of smartphone met een timer, of gebruik een kookwekker.
-Houd altijd 30 centimeter of meer afstand van je boek of beeldscherm.
-Zet een lijntje met tape op de (school)tafel, zodat het scherm daarachter wordt geplaatst en er altijd genoeg afstand is.
-Als het aankomt op schermtijd, dan kun je het beste het volgende aanhouden: van 2 tot 5 jaar maximaal een uur per dag. Van 6 tot 10 jaar maximaal 2 uur per dag.
-Kijk een filmpje op de televisie in plaats van op een tablet. Dan kijk je alweer wat verder weg.
-Plan elke dag een moment zonder schermen in en maak daar afspraken over. Zorg dat je dus zelf op deze tijden ook niet op een scherm zit om het goede voorbeeld te geven.
-Op enkele Apple-apparaten (iOS 17) kun je gebruik maken van de vision health functie.

Bezoek een specialist bij signalen van bijziendheid

  • Klachten over hoofdpijn of vermoeide ogen.
  • Moeite op school door het bord niet goed te kunnen zien.
  • Dichtbij de televisie of computer gaan zitten.
  • Een boek heel dichtbij houden bij het lezen.
  • In de verte niet goed kunnen zien.
  • Veel knipperen.
  • Veel in de ogen wrijven.
  • Ogen vaak dichtknijpen.

Kende jij de 20-20-10 vuistregel? Zo ja, ben je hier al eens bewust mee bezig geweest?

Uitgelichte afbeelding: Oogfonds